LUBLIN

ZAPRASZAMY DO ZAPOZNANIA SIĘ Z TREŚCIĄ OSTATNIEJ I ARCHIWALNYCH PUBLIKACJI

Lublin nr 6 (116)/2022

Drodzy Czytelnicy,

numer otwieramy poruszającym utworem Franciszki Arnsztajnowej. Opublikowano go w roku 1915 w Kalendarzu Wydziału Narodowego Lubelskiego. Nawiązuje do rocznicy wybuchu powstania listopadowego. Rocznica za nami, przed nami święta Bożego Narodzenia. Kilka informacji – w Ewangeliach nie jest wspomniana data narodzin Jezusa Chrystusa. Najstarszym znanym obecnie autorem, który pisał o narodzinach Jezusa Chrystusa w grudniu, jest Hipolit Rzymski. W datowanym na 204 rok Komentarzu do Księgi Daniela (4,23,3) napisał on: Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, który narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi (tzn. 25 grudnia). Dzień 25 grudnia jako datę dzienną narodzin Chrystusa podał też rzymski historyk chrześcijański Sekstus Juliusz Afrykański w swojej Chronographiai z roku 221.

Istnieją różne wyjaśnienia obrania tego dnia dla liturgicznej celebracji Bożego Narodzenia. Najbardziej popularna wśród uczonych interpretacja uznaje, że chrześcijanie, nie znając faktycznej daty narodzin Chrystusa, obrali tę datę jako symboliczną. Był to dzień bliski dniowi prze- silenia zimowego. W II-IV wieku 25 grudnia obchodzono dzień urodzin Mitry. Cesarz Aurelian nakazał w 274 roku, by w tym dniu obchodzono święto synkretycznego kultu Sol Invictus – narodziny boga Słońca. Świętowanie narodzin Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa, nazywanego „Słońcem sprawiedliwości” (MI 3,20),”Światłością świata” (J 8,12),”Światłem na oświecenie pogan” (Łk 2,32; por. Łk 1,78-79), było chrześcijańską odpowiedzią na ten kult pogański. Interpretację tę popierają historycy starożytnego chrześcijaństwa. Inni historycy uważają, że wybór daty był inspirowany apokryfami Nowego Testamentu, które mówiły, że poczęcie Chrystusa dokonało się 25 marca. Stąd obliczono, że jego narodzenie powinno przypadać dziewięć miesięcy później: 25 grudnia. Joseph Ratzinger w swojej książce Duch liturgii zwrócił uwagę m.in. na fakt, iż w tradycji judaistycznej data 25 marca uznawana była za dzień stworzenia świata, w związku z czym chrześcijanie obchodzili ten dzień także jako wspomnienie poczęcia Jezusa (święto Zwiastowania) oraz jego męczeńskiej śmierci.

KATOLICYZM *** W Kościołach katolickich świętowanie Narodzenia Pańskiego rozpoczyna się po zmroku 24 grudnia, w wigilię Bożego Narodzenia. Wówczas wierni spożywają wieczerzę wigilijną, dzielą się opłatkiem, składają sobie życzenia, śpiewają kolędy, obdarowują się prezentami i czytają Ewangelię mówiącą o Narodzeniu Chrystusa. W okolicy północy w kościołach odprawiana jest uroczysta Msza święta – Pasterka. 25 grudnia wierni spożywają uroczysty obiad i odwiedzają się wzajemnie.

26 grudnia obchodzony jest drugi dzień uroczystości Bożego Narodzenia, wspomina się wówczas św. Szczepana pierwszego Diakona i Męczennika. W wielu parafiach istnieje zwyczaj poświęcania owsa. Po tych dniach do 1 stycznia trwa oktawa świąt Bożego Narodzenia. W tym czasie kolędnicy odwiedzają domostwa, a kapłani rozpoczynają czas wizyt duszpasterskich, potocz nie zwanych kolędą. Tradycyjnie okres Bożego Narodzenia kończy się świętem Ofiarowania Pańskiego – 2 lutego.

Katolicy dekorują swoje mieszkania, miejsca pracy, urzędy i kościoły różnymi motywami bożonarodzeniowymi. Strojona jest choinka, ubierany żłobek. W wie lu miejscach odgrywane są jasełka, śpiewane są kolędy i pastorałki.

MARIAWITYZM *** Mariawici są oryginalnie polskim wyznaniem religijnym, wyrosłym z Kościoła rzymskokatolickiego na prze- łomie XIX i XX wieku na ziemiach zaboru rosyjskiego. W swoich zwyczajach bożonarodzeniowych przechowa- li wiele cennych tradycji z tamtego okresu i pielęgnują je nadal.

Oprócz dekorowania choinek i szopki w kościołach, szczególnie zabiega się o bogate przystrojenie ołtarzy, gdzie przechowywany jest Przenajświętszy Sakrament. Mariawici szczególnie akcentują przyjście Chrystusa w Eucharystii. Sakrament Ołtarza jest bowiem przedłużeniem tajemnicy wcielenia Syna Bożego.

Polskim zwyczajem jest spożywanie 12 potraw postnych oraz pozostawienie pustego talerza dla gościa, który może zawitać do domu. Szczególnie popularną wśród mariawitów potrawą wigilijną jest zupa z suszu owocowego, zwana w niektórych rejonach potocznie zupą mariawicką.

W liturgii mariawickiej święta Bożego Narodzenia trwają przez trzy dni od 25 grudnia do 27 grudnia.

PRAWOSŁAWIE *** Wyznawcy prawosławia Boże Narodzenie obchodzą na ogół 13 dni później niż katolicy. Wigilia jest 6 stycznia. Później, w nocy z 6 na 7 stycznia, wierni uczestniczą w kilkugodzinnych liturgiach, które są odpowiednikiem pasterki w kościele katolickim. Nabożeństwa w cerkwiach prowadzone są w języku cerkiewnosłowiańskim. Niekiedy trwają nawet kilka godzin. W cerkwiach nie ma zwyczaju ustawiania szopki. W widocznym miejscu umieszcza się natomiast odświętnie przystrojoną ikonę, przedstawiającą scenę narodzenia Jezusa.

Prawosławie występuje głównie w Rosji oraz w krajach wschodnich i południowo-wschodnich Europy. W Grecji i Rumunii jest religią zdecydowanie dominującą.

***

I oby sprawdziły się życzenia, które sobie tradycyjnie składamy. Wszystkiego najlepszego! I do spotkania w Nowym 2023 Roku – REDAKTOR